ZAMANA AYAR VEREN USTALAR / KONYA SAATÇİLERİ (4)

"Yapamayacağımız saat yok" diyen, Konya'nın yüz akı ustaları bir arada, soldan sağa; Ahmet Sami Kalaycı, Hüseyin Karadeli ve Mehmet Emin Haksever. Fotoğraf: T. Sakman.

ZAMANA AYAR VEREN USTALAR / KONYA SAATÇİLERİ (4)

 

Günümüzde ısrarla mesleğini sürdüren başarılı ustalardan, Ahmet Kolat’ın kalfası olan Ahmet Sami Kalaycı (1951∞) usta da saatleri tamir etmeye devam etmektedir. Mütevazı bir dükkânda meslek disiplinine sahip çıkarak özellikle antika saatler konusundaki bilgi birikimiyle yurdun pek çok yerinden gelen saatlerin restorasyonunu gerçekleştirmektedir. Saatlerin eksik parçalarını da yedekleyerek çalıştıran bu ustamız, bugün 72 yaşında olmasına rağmen zanaatını sürdüren isimler arasındadır.

 

1500 yılında imal edilen ve Avrupa’dan gönderildiğini belirttiği bir saatin tamirini gerçekleştirdiğini söylerken zanaatına da âşık bir usta olduğunu anlamanız çok kolaydır. Saatçilikle ilgili yayınları da takip eden ustamız, şehirde bir saat kulesinin olmamasından çok şikâyet etmekte ve eğer kendisine alan gösterilirse kule saat yapabileceğini ısrarla ifade etmektedir. Dört kadranlı olarak, her yönden görülebilecek böyle bir saati, Konya sanayisinden de destek alarak yapabileceğinin altını çizen Ahmet Sami Kalaycı ustanın zanaatından istifade ederek böyle bir kule saatin şehre kazandırılması, Konya saat ustalarının geleceğe bırakabileceği en önemli miras olacaktır. Umarım bu projeye başta meslek odaları olmak üzere ilgili kurumlar destek verir ve gerçekleşir.

 

Geçmiş dönemlerde Alâaddin Tepesi’nde Eflatun Mescidi üzerinde olan saat kulesi yıkılmış ve saatin mekanizması tarihe karışmıştır. Her şehrin simgesi durumunda olan saat kuleleri, şehrimizde niye yok diye düşünmemize neden olmaktadır. Bunu yapabilecek ustalarımız varken değerlendirmeli ve geleceğe Konyalı saatçi bir ustanın hatırası olarak geleceğe bırakmalıyız.

 

Ahmet Sami Kalaycı ustamızın yanında çalışan bir diğer ustamız Mehmet Emin Haksever (1954∞) usta da Ahmet Kolat ustanın kalfasıdır. Önceleri Yorgancılar İçi’nde çalışırken sonra Kalaycı usta ile çalışmaya başlamıştır. O da antika saatlerin bakımlarında uzman bir isimdir.

 

Yine aynı dükkânda Kalaycı ustanın kayını olan Hüseyin Karadeli (1965∞) diğer ustalara göre yaşının genç olmasına rağmen sonradan merakla ve olağanüstü bir çabayla saat tamirini öğrenmiştir. Kendisine Avrupa’dan tamir etmesi için saat getirildiğine şahit olarak ve meslekten biri olarak hayran kaldığımı ifade etmeliyim. “Yapamayacağım saat yok, bir orta çarkı olsun yeter gerisini tamamlarım” diyerek nasıl bir zanaatkâr olduğunu ifade etmektedir.

 

Bedestende bir de Süleyman amca vardı, soy ismini hatırlayamıyorum… Küçücük kapı arkası kadar bir merdiven altında zanaatını sürdürürdü. Çıraklık dönemlerimde tanıdığım Süleyman amcanın pandül düzeltmesine hayrandım. Pandülü bir sağa çeker, bir sola çeker orijinali gibi yapardı, onun kadar pandül düzelten usta görmedim. Çıraklıktan çıkmaya başladığım dönemlerimde, babam olmadığı zaman düzeltemediğim pandülleri Mehmet Uysal’a götürürdüm, o da iyi pandül düzeltirdi ama para almadığı için Süleyman amcaya götürürdüm. 50 krş. veya 75 krş. verirdim. O da merhum oldu…

Zanaatın ileri kuşaklara taşınmasına en güzel örnek bu fotoğraf olmalıdır; Sol başta Lütfi Pınarcı usta, yanındaki kalfası Mehmet Kaya, onun yanındaki de Mehmet Kaya'nın kalfası Hasan Kaya... Üç kuşak usta bir arada... Fotoğraf: Lütfi Pınarcık Koleksiyonu.

 

Saat onarım ustalarından Lütfi Pınarcık (1939∞) ise ilerleyen yaşına rağmen zaman zaman kalfalarının dükkânında saat tamir etmeye devam etmektedir. Lütfi Pınarcık mesleğe Kayseri’de Ahmet Aksebzeci ustanın yanında başlamış sonra Konya’da Mukadder Nalçacı’nın kalfası olmuştur. Birçok kalfa yetiştiren Pınarcık’ın kalfaları Mustafa Pişkin, Mehmet Kaya ve Basri Tatlıcı mesleklerini sürdürmektedirler.

 

Mukadder Nalçacı’nın kalfalarından Hilmi Şener ise günümüzde aktif olarak çalışmamaktadır. Osman Dinsel’in oğullarından Hidayet gözlükçülük yaparken genç yaşta hayatını yitirmiş, diğer oğlu Mehmet ise gözlükçülükle hayatını kazanmaktadır.

Oturanlar soldan sağa: Musa Saz (Cura), Fındık Hüseyin (Divan Saz), Silleli İbrahim Berberoğlu (Divan Saz), Saatçi Topal Murat Tiftik (Cura), Çopur İsmail Ağa’nın büyük oğlu Seyit Mehmet (Divan Saz)Ayaktakiler:  Şahabettin Uzluk, Arif Şahap

 

Konya’nın diğer ustaları arasında Aktarlar İçi’nde dükkânı olan aynı zamanda yerel müzisyenlerimizden cura sanatçısı Topal Murat Tiftik’in (1908-1959) ayrı bir yeri vardır. Gündüzleri dükkânda saat tamir eden Murat Tiftik usta, akşamları da Konya Halkevi’nde cura kursları açarak veya konserler vererek şehrin türkü kültürüne de önemli hizmetleri olmuştur. İstanbul’da düzenlenen Konya Geceleri’nin yanı sıra radyo programlarına da katılıp türkülerimizi seslendirmiştir. Mahmut Ragıp Gazimihal ve Muzaffer Sarısözen gibi ünlü müzik adamları, Saatçi Topal Murat Tiftik’ten derlemeler de yapmıştır.

 

Konya Saatçileri meslek örgütlenmelerini 70’li yıllarda tamamlayarak ilk başkanlığa Ahmet Kolat seçilmiştir. Sonra sırasıyla Nuri Yücesoylu, Hüseyin Çetin ve halen oda başkanı olarak hizmet eden Lütfi Pınarcık uzun yıllardır bu görevi sürdürmektedir.

 

TAHİR SAKMAN