11 Mart, 2024
ÇORUMLU KOVBOY SEFER KARAKAŞ
ÇORUMLU KOVBOY SEFER
KARAKAŞ
Özellikle İtalyan
yapımı mahmuzlu çizmelerine bayıldım. Başındaki tüylü fötr şapka biraz Bavyera
çağrışımları yapsa da şapkayı tamamlayan gözlük, sevgi dolu bakışlarını gizleyemiyordu.
Yakası işlemeli gömlek ve metal fularıyla, kabaralı kemeri, çantası ve sarkan
zincirleriyle her ne kadar bir yanıyla da bir rakçıyı veya merhum Cem Karaca’yı
andırıyorsa da o bir Çorumlu şehir kovboyuydu…
10 Mart, 2024
ŞEHRİN GEZGİN YÜREĞİ ZEKİ OĞUZ
ŞEHRİN GEZGİN YÜREĞİ ZEKİ
OĞUZ
Geçtiğimiz günlerde
kaybettiğimiz kadim dostlarımdan Zeki Oğuz için bir panel düzenlendi. Doğrusu şaşırmadım
diyemem; çünkü bizim böyle adetlerimiz yoktur. Kendi değerlerimize sırtımızı
dönmekle övünülecek derecede mutlu bile oluruz.
Panelde ilk olarak söz
alan merhumun kızı Şafak Çakır, oldukça duygusal bir konuşma yaptı ve babasıyla
olan anılarından söz ederken birçoğuna şahit olmanın hüznü sardı kalbimi… Sevgili
Şafak, babasıyla uzun yıllar dağ, dere, tepe gezdiğinden onu anlatacak
insanların başında gelmesi tabiidir.
Sevgili Ahmet Gögercin
dostum da Zeki Oğuz’u anlatırken; onun edebi kişiliğini, karakterini bir bilim
adamına yakışır şekilde objektif olarak anlattı. Uzun yıllar o da Zeki Oğuz’la hemhal
olmasına rağmen duygusallığa düşmeden anlatması aslında Zeki’nin nasıl önemli
bir değerimiz olduğunu yeniden hatırlattı…
Diğer konuşmacılar da Zeki
Oğuz’un farkla yönlerini ele alarak onunla olan hatıralarını aktardılar. Toplantı
oldukça verimli geçti, yanı başımızda hayattayken değerini bilemediğimiz Zeki
Oğuz’un aslında kim olduğunun altını kalın harflerle bir kez daha çizdiler. Merhum
Oğuz’un yerelliği çoktan aştığını, ulusal bazda bir değerimiz olduğunu
hatırlatırlarken de bu alanda yapılması gereken çalışmalar için de temennilerde
ve önerilerde bulundular.
Salon doluydu, buna çok
sevindim ama yerel yönetimlerden, şehrin kültür birimlerinden, kültür diye çırpındıklarını
söyleyen kuruluşlardan, derneklerden en azından bir çiçek yollama nezaketini
göstermelerini beklerdim. Kurucusu olduğu fotoğraf derneklerinin, yıllarca emek
verdiği basın camiasından böyle bir jesti, bir vefa örneği olarak göstermesini
beklerdim.
Böylesine önemli bir paneli
düzenleyen Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği Konya Şubesi’ne, panelistler; Prof.
Dr. Ahmet Gögercin, Prof. Dr. Abdullah Harmancı, Doç. Dr. Muammer Ulutürk ve
Şafak Çakır’a, şehir kültürü adına ne kadar teşekkür etsek az olacaktır.
Umudumuz odur ki
yitirdiğimiz diğer değerlerimizi de akademisyenlerimizin çok yönlü ele
almasıyla hatta yitirmeden hatırlamanın yanında şehir kültür mirasının geleceğe
taşınmasında da önemli rol almasına vesile olmasıdır. Hani şu kadar
üniversitemiz var diye övünürken karşılığını da beklemek hakkımız olmalıdır.
Konya toprağında, Toroslarda
adım adım gezen Zeki’nin yürüyüşü; edebi kişiliği ve eserleriyle geleceğe doğru
sürüyor… eminim ki öbür tarafta da doğaya olan yürüyüşü sevgiyle devam ediyor…
Ruhun şad olsun sevgili
Zeki, birlikte yürüdüğümüz yollar bir gün dile gelecektir…
TAHİR SAKMAN
09 Mart, 2024
AKYOKUŞ ŞEYSİ
AKYOKUŞ ŞEYSİ
Bazen bir yemek, yemekten
çok öte duygular çağrıştırır… Belleğinizde ne varsa yelken açar, size karşı, size
rağmen savaşırcasına…
Mekânlar taşır geleceğe
duygularımızı, onları yok ederseniz veya şeklini değiştirmeye kalkarsanız
aslında değişenin, değişmekten öte yok ettiğinizin kendiniz olduğunun farkına
varırsınız…
Varır mısınız?
Bir şiirimde /akyokuş’u
aşk yokuşu yapmıştın/ yas yokuşu yapmak boynumun borcu/ demiştim… Benden önce davranmışlar! Üzerine şiirler söylediğimiz Akyokuş, gençlik heyecanlarımızın zirve mekânıydı…
Dahası, şaka gibi gelecek
şimdi eğer bir Murat 124 alacaksanız ilk önce Akyokuş’a vurulur, çekişine
bakılırdı… Öksüre öksüre çıkarken ne keyif alırdık... Şimdiki arabaların haberi
bile olmuyor.
Şimdi şey demişler dilim varmıyor "Akyokuş Kasrı" demeye, Akyokuş şeysi… sanki Türkçe bir kelime bulamamış gibi… Aklıma geldi hani Kız Öğretmen Okulu'na dediğiniz gibi “Taş Bina” deseydiniz ya? Akyokuş’u, yeşil yokuş yapacaktık olmadı size “Taş Bina” verelim gibi oldu bu iş…
Bina, mimari olarak neyi
yansıtıyor anlayamadım ama etrafına doğrusu güzel granitler, taşlar döşemişler,
eskiden yeşil alan mı vardı? Taş bahçenin cam kenarlarından şehri Konya’yı izleyebilirsiniz;
bir taştan bir başka taşlara… Yaz akşamlarının değişmez mekânlarından biri
olacağı kesin bu taş bahçenin…
Yüreğimiz dökülüyor…
Binanın içi güzel tefriş
edilmiş, şehir lüks bir restoran kazanmış. Girişte sizi görevli karşılayıp
elinde telsizle yer durumunu soruyor… sanki kılığımıza bakar gibi geldi bana bu
uygulama. Bir an bizi “goca gonduralı Gonyalıyız” diye almayacak sandım…
Masalar oldukça düzenli,
garsonlar kibar ve güler yüzlü, şehre özgün çok yemek bulabilirsiniz ve
fiyatlar makul düzeyde… (Makul derken dışarıda yemek yemenin artık çok cesaret
istediğini ve lüks olduğunu hepimiz öğrendik artık.) Personel sayısının yetersiz olduğu göze
çarpıyor, yemek olmasa da çay gelene kadar soğuyor.
Binanın pencereleri daha
büyük yapılsaydı veya komple cam yapılsaydı, manzara duvarlarla kapatılmazdı
diye aklıma şeytan getiriyor işte… Şehrin manzarasını eskiden daha iyi görüyorduk
şimdi engellenmiş belki de taş binaları görmeyelim diye, olamaz mı?
Yemek paylaşmayı sevmem
ama bu yazı bir restoran yazısı olunca… Tirit söyledim, çok zarif Selçuklu
motiflerini ve çinilerini andıran bir tabakta geldi. Porsiyon biraz küçük gibi
görünse de yeterli. Tereyağının kokusu alıp götürüyor sizi ama kullanılan dana
eti biraz sertti… ben beğendim… (Şehirde çok daha güzellerini yapan lokantaların
olduğunu da söylemeliyim.) Şimdi siz fiyatlarını da sorarsınız; tirit 300 TL,
etli ekmek 160, fırın kebabı 275, bamya çorbası 140, ızgaralar 250-300 arası… su fiyatına çok
takıldım; 1,5 litrelik su 25 TL ki tüm masalarda yarısı içilmiyor, israf… Çaylar
da artık şirketten olsun…
Asıl sürprizi çıkışta
yaşadım; otopark ücretliymiş 20 TL, bingo… birkaç yüz metre ilerde ücretsiz
olanı da varmış… Otoparkın yetmeyeceği belli, lavaboların da… Bu arada
rezervasyonsuz gitmeyin bence çünkü inanılmaz bir rağbet var. Sevindiğim şeylerin
başında da otobüs seferleri konulması yani aracı olmayanlar da gidebilecek…
Bu Akyokuş şeysi
yapılırken ciddi bir yeşil alan tahribata uğramış. Aşağı taraflarda, eskiden
piknik yaptığımız birkaç kameriye kalmış yine kullanılabilecek mi bilmiyorum… Burada
yan yana iki bina var; biri sanırım nikah salonu olarak kullanılacakmış bu
Akyokuş şeysinde…
Eski halini,
hatıralarımızı hatırlamazsak güzel… Ah Konya, seni, anılarımızı unutalım diye
sürekli değiştiriyorlar, bunun vebalini kim verecek? Anılarımız bir köşede
ağlarken… yıldızları kucakladığımız günler çok gerilerde kaldı. Bir ışık seliyle, yüreklerimizde
biriken yaşları gizlemeye çalışır gibi bakıyor şehre .
Şimdi bize kalan galiba
gitme vaktidir Konya… Hatıralarımızı toplayıp çekip gideceğimiz güne kadar sen hâlâ
bizim ütopyalarımızda sevdiğimiz Konya’sın, Selçukya’sın…
Kaç kişi kaldıysak…
TAHİR SAKMAN
03 Mart, 2024
MASALLAR
MASALLAR
bir şiir düşer bir gün yorgun düş yağmurlarına
yeşermez olmuştur umutların her şey geçtir
kalem yazmak istemez kırgındır uçları
heyecan dinmiş aşk bitmiştir
kendine aldanırsın hazırsın zaten kandırırsın
bir kez daha dünlerle yarınları inanmasan da
kırılan kalbin olsa kolaydı belki ama ya sevdan
yaşamın boşluğuna düşmüş gibi kalırsın
yapayalnız çabalarsın ellerin kısa kalır
yetişemezsin hızına dünyanın ayakların sessiz
kelepçeler sular beynini yaktığın yılların acısı
çökme zamanıdır bir köşede ağlar gibi masallar
azat edince ömrünü
işte budur senden geriye kalacaklar
TAHİR SAKMAN
01 Mart, 2024
TALEP ENFLASYONU
TALEP ENFLASYONU
İzlemekten asla usanmadık…
Biz bu filmi daha kaç kez
izleyeceğiz? Osmanlı diye diye Osmanlı’nın son dönemlerine döndük sanki… Dağ
gibi yığılan dış borçlar, hayat pahalılığı…
Bir de talep enflasyonu
varmış yeni öğrendim:
Bugün yarından ucuz diye
ihtiyacın olan veya olmayan şeyleri ikişer ikişer almak diye özetliyorlar… Peyniri
biraz ucuz mu gördün hemen bir kilo daha al, tuvalet kağıdında indirim varmış
iki paket al… Sabun, deterjan al, al… Nasılsa yarın daha pahalı olacak…
Arz talep dengesi zaten
kısıtlı olan üretimi daha da yetersiz hale getiriyor. AVM’ler de bunu
körüklüyor. “Fırsat, kaçırma, al hemen al, üç daha al, beş daha al…”
Oysa biraz daha dengeli
alışveriş yapsak, bazı şeylerden fedakârlık yapsak en azından bu sayede vurgun
yapanların önünü kesebiliriz belki…
Piyasa tamamen kontrol
dışı, ipin ucu kaçmış durumda sadece gıdada değil her sektörde yaşanan bu… tamamen
insafına kalıyorsunuz; herkes birbirine bakıp zam yapıyor. Döşemeci;
kaportacıya gittim azıcık bir yeri düzeltti bin lira istedi diyor kendi işçiliğine
zam yapıyor. Tesisatçı evinizin muhitine göre işçiliğine değer biçiyor.
Emlak piyasasını ise hiç
sormayın… Tam bir facia tam bir spekülasyon merkezi… Emlakçılar mı yoksa mülk
sahipleri mi, fiyatları katlayıveriyorlar…
Ucuz ekmek kuyruğundakiler…
Yüzde bilmem kaç büyümüşüz! Etiketlere bakınca anlıyoruz kimlerin büyüdüğünü…
Kuyruklar büyüdükçe;
sosyal adalet, adil paylaşım gibi kavramlar küçülüyor. Yoktu böyle şeyler,
bugün gördüm bir lokanta askıda yemek yazısı asmış… Şimdi sevinelim mi
insanımız ne kadar yardımsever diye yoksa insanımız neden temel yaşam standartlarını
karşılayamıyor diye üzülelim mi?
Ramazan yakın; şimdi adını
bereket paketi koymuşlar, iki paket makarna, bir kilo ayçiçeği yağı, ucuzundan
biraz pirinç, şeker vs… Bunları dağıtıp vicdanımızı rahatlatacağız ve bizler de
ne kadar iyiliksever olduğunuz için size minnettar kalacağız…
Öyle mi?
TAHİR SAKMAN
27 Şubat, 2024
HERKES HER ŞEYİ HERKESTEN BEKLİYOR!
Atatürk. vatan toprağına bağdaş kurmuş otururken vatan türküleri söylüyor... |
HERKES HER ŞEYİ HERKESTEN
BEKLİYOR!
Asla kendimizin de bir
şeyler yapması gerektiği aklımıza gelmiyor; sürekli bir şeyleri eleştiriyoruz
ama önce kendimize dönüp bakmayı bir türlü akıl edemiyoruz. Sosyal medya bunun
binlerce örneğini her gün yayımlıyor.
Kimimiz entelektüel
havalarındayız kimimiz malumatfuruşluk yapıyoruz ama elimizi taşın altına sokmamız
gerektiği gerçeğini hep görmezden geliyoruz. Oysa hayat kalemşorluğun çok
ötesinde başlıyor.
Toplumun en örgütsüz
kesimi Atatürkçülerdir. Yıllarca devlete sırtını dayamanın getirdiği bir
rehavettir bu… Yıllar içinde kadroların büyük ölçüde değişmesi, Atatürkçülerin
de örgütlenmesinin ve en başta da karşı devrim hayali içinde olanlara karşı da
fikri anlamda ses yükseltilmesinin zamanı çoktan gelmiştir.
Gün geçmiyor ki bize vatan
emanet eden Ulu Önder’e edepsizce bir saldırı olmasın… cesaretlerinin
kaynağında eğer ihanet yoksa cehalet vardır, yanlış dinî algılamalar vardır. Anadolu
İslam’ına hiç uymayan yorumlar, selefi akımların güçlenmesini sağlamıştır. Anadolu
aydınlanmasını gerçekleştiren ve gerçekte de gerçek dinî özgürlüğü sağlayan Ulu
Önder’e hadsizce saldırmaları bu nedenle gayet normaldir. Normal olmayan; bunlara
yeterince tepki verilmemesi ve gerçeğin anlatılmamasıdır.
Coğrafyamız dünya için
büyük önem taşırken, emperyaller, Atatürk’ten yedikleri tekmeleri unutmamışlardır
ve hâlâ kuyruk acıları vardır. Kuvayı Milliye ruhunu ve Türk devrimlerini tarihe
gömmek istemeleri bundandır. Anadolu işgal altındayken, işgalci güçler lehine fetva
verip işbirlikçi rolüne soyunanlardan çok da bir farkı yoktur; günümüzde
Atatürk’e saldırmayı marifet sananların…
Hepimiz susuyoruz ve
hepimiz herkesten bir şeyler bekliyoruz…
Atatürk’ü anlatmak için ne
yaptık bugüne kadar? Hangi köye gidip anlattık? Çarşıda, pazarda hangi esnafın
kapısını çaldık?
Atatürkçülük; balolarda,
entel sofralarda konuşmak değildir! Paranızın gücüyle veya bilgi dağarcığınızın
yüklü olmasıyla halka tepeden bakmak hiç değildir! Atatürkçülük, halkın yanında
olmaktır…
Otel lobilerinde, şıkır
şıkır giyinip, takıp takıştırıp Atatürk posterleri altında fotoğraf çektirmek
hiç değildir; Atatürkçülük, halkın içinde olmaktır; çünkü Anadolu’nun bağrından
çıkmıştır hem de yedi düvele rağmen… hatta bize rağmen…
Atatürk’ü yeterince anlatamamanın
vebali hepimizin boynundadır. Eğer çocuklarımıza; siyasallaştırılmış, özünden
uzaklaştırılmış dinî bir anlayışın boyunduruğu altında, emperyal güçlerin
istilasına açık bir ülke bırakmak istemiyorsak, Atatürk’ü doğru anlatmalıyız…
TAHİR SAKMAN
26 Şubat, 2024
TAŞ BİNA
TAŞ BİNA
Duyarlı birkaç kişi yazdı,
diğer duyarlı kişiler de nasılsa bir şeyin değişmeyeceğini bilerek yazmadılar
sanırım… değilse... kültür denildiği zaman hop oturup hop kalkanların hiç
seslerinin çıkmamasını buna bağlıyorum.
Yerel basında Yenigün
gazetesinin Şehrin Hafızası isimli ekinde konuya bir sayı ayrıldı ama nedense
onu da hiç kimse duymadı, görmedi… Konu belediye olunca akan sular duruyor… Konuyu görüşmek için gidenler olduysa da bir yemekle tatlıya bağlandı, unutuldu
gitti…
Aslında ben de boş vermiştim
ki karşıma böyle bir afiş çıkıverdi: “Taş Bina ile Konya tarihinin ve kültürünün
tanıtımına güç kattık…”
Sanki sıradan bir taş
binayı alıp restore ettik ve kültürün hizmetine verdik der gibi…
Bahsettiğiniz bina Kız Muallimat
Mektebi, ülke aydınlanmasına katkıda bulunmuş binlerce öğretmen yetiştirmiş bir
kurum… Taş Fırın değil…
Bir dönem rektörlük binası
olarak kullanıldı sonra yenilemeye tabi tutuldu ve çok da güzel oldu. Bir katı
Belediye Başkanına makam yapıldı, eyvallah sorun yok, sorun isimlendirmede; Taş
Bina…
Öğretmen okuluna Taş Bina
ismini yakıştırıp sonra kültürün hizmetine mi sundunuz?
Vah ki vah… Taş Bina…
TAHİR SAKMAN
23 Şubat, 2024
HERKES HERKESE YALAN SÖYLÜYOR!
HERKES HERKESE YALAN
SÖYLÜYOR!
Nasıl bir akıl tutulması
yaşıyorsak; her şeyi görüyoruz ama kılımızı bile kıpırdatmıyoruz…
Herkes bir ikbal peşinde…
İnci Taneleri dizisinde
Yılmaz Erdoğan “Herkes, herkese yalan söylüyor” diyor ya tam da böyle; herkes,
herkese yalan söylüyor. Doğrularla yalanları birbirine karıştırıp kendimizi
avutmaya çalışıyoruz.
Hayat pahalılığı, geçim
sıkıntısı ayyuka çıkmış… nereyi tutsanız elinizde kalıyor; cemaat, vakıf,
tarikat… Şeyhler, hacılar, hocalar… şimdi verilerimiz vakıflara verilecekmiş?
Niye?
Dinin de özüyle kimse
ilgilenmiyor; tek ilgilendikleri, ben namaz kılıyorsam, herkes kılacak… Ben
Müslümansam herkes Müslüman olacak… Anladıklarımız da dayatmalardan ibaret… ya
çarşı, pazardaki alışveriş ahlakı? O zaman işler değişiyor… kazıklamak serbest,
bir zam geldiyse beş zam yapmak borcumuz… Ticaret diyorlar, pazarlık sünnet
deyip yaptıkları orantısız zamlara da inandıklarını söyledikleri peygamberi de
alet ediyorlar.
Yalanlarınızı, kazıklarınızı,
iki yüzlülüklerinizi Allah görmüyor mu? Ya inanmıyorsunuz ya da inanmış görünüp
malı götürüyorsunuz?
Ramazan’a az kaldı
fiyatları iyi gözleyin… etiket değiştirenlere dikkat edin. Gerçi etseniz ne
olacak ki?
Atatürk’e ve silah
arkadaşlarına yani bir ulusu ayağa kaldırıp dünyadaki tüm sömürge ülkelere
örnek olan bir lidere bile aleni… dilim varmıyor gerisini yazmaya… Dünyada bir
başka örneği yoktur sanırım; ülkenin kurucu kadrolarına laf söylemek…
Hepimiz birbirimize bakıp
bir yerlerden medet umuyoruz… Atatürkçü kuruluşlar, Tatlısu Atatürkçülüğü
yapmaktan öteye geçemiyorlar. Atatürk’ün partisi bile sesini yeterince
yükseltebilmiş değil…
Cumhuriyet Balosu
düzenlemek Atatürkçülük değildir; Atatürkçülük, gençlere Atatürk’ü anlatmakla
başlamalıdır. Bir köyün sofrasına oturup Atatürk’ü anlatabildik mi? Sanayideki
çıraklara, işsizlere, ev hanımlarına? Eğer Atatürk’ü ve devrimlerin özünü
anlatabilseydik bunların hiçbiri böyle konuşamayacaktı…
Herkes, herkese yalan
söylüyor… Kendimizi kandırmaya devam mı? Hem şikâyet et hem oy ver… devam,
devam…
TAHİR SAKMAN
21 Şubat, 2024
VATAN TOPRAĞINI EZMEK
VATAN TOPRAĞINI EZMEK
Biliyorum madeni buldunuz… kazan kazana… yüreğimizi kazıyorsunuz; dağlarımız, ormanlarımız delik deşik; eline kazmayı, küreği alan bir yerleri eşelemekle meşgul…
Vatan sadece düşman çizmesiyle ezilmez, kazmayla, kürekle, baltayla da ezilir… ne kârlı bir iştir hem para kazanacaksın hem yok edeceksin…
Dünya standartlarında, doğayı yok etmeden elbette maden arayabilir, çıkarabilirsiniz ama… dünyanın terk ettiği vahşi yöntemlerle, maden arayacağım diyerek doğayı yok etmek de neyin nesi?
İliç’teki facia olmasaydı şurada yanı başımızda Konya’ya 40 km mesafede İnlice’deki altın madeninden haberimiz olmayacaktı; CHP Konya Milletvekili Barış Bektaş’ın Meclis konuşmasıyla haberimiz oldu.
Çayırbağı’na giderken görmüşsünüzdür; belediyenin astığı ve üzerinde “su koruma havzası” yazılı olan tabelaları… Su koruma havzalarına bu kadar yakın bir alanda altın aramak ne kadar doğrudur?
Şehrin meslek odalarının, maden mühendislerinin, jeologların, ilgili kuruluşların konuyla ilgili bir açıklamaları bildiğim kadarıyla yok. Ya basın, hani havalarından yanlarına yaklaşılmayanlardan bir ses duydunuz mu?
Bu şehirde yok mu bir Allah’ın kulu?
Sizler, bizler sustukça ve haberimiz yoktu dedikçe yüreğimizi kazmaya devam edecekler…
TAHİR SAKMAN
17 Şubat, 2024
SİYANÜR YAĞMURLARI ALTINDA DEMLENMEK
SİYANÜR YAĞMURLARI ALTINDA
DEMLENMEK
“Şarkın insanı; yürümeden
diz çökmeyi öğrenir…” Bir yerlerde okumuştum bu sözü birden hatırlayıverdim…
Nasıl hatırlamam ki;
ülkemde olan işlere bakıp… çevre talanı, rant talanı ve tüm bunları rahatça
yapabilmek için düzenlenen geziler ve kanan insanlar… sonra çıkıp ahlar, vahlar…
tabii ki bütün bunlardan ders almıyoruz, yenilerine davetiye çıkarıyoruz. Ülkem,
yağma Hasan’ın böreğine dönmüş… herkes bir ucundan yeme peşinde…
Her şey kader, her şey
Allah’tan geldi… ne kolay bir kaçış yolu… Şeyhinize sorun, Mehdi’niz yoksa bir
Mehdi edinin… Birilerinin servetinin hesabı yok, birileri açlık sınırının
altında… Açlık sınırında yaşayanlar, servetine servet katanların peşinde, yalın
ayak baş kabak koşturmakla meşgul… Ne kolaydır;
ezan susmaz, bayrak inmez demek… Sanırım böyle diye diye ezanı da bayrağı da
kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalacağız… kalacağız bile fazla sanki bu cümlede…
Hani cehennemlik dediğimiz insanlar var ya, onlar uzayda güneş ışınlarını toplamışlar ve elektrik üretip kablosuz dünyaya ışınlamışlar… Olsun, bizim, Mehdi’miz, Mehdilerimiz var!
14 Şubat, 2024
İLK STAND-UPLAR KONYA OTURAKLARINDA MIYDI? (MAYMATÇI GILİS VE DİĞERLERİ)
İLK STAND-UPLAR KONYA
OTURAKLARINDA MIYDI? (MAYMATÇI GILİS)
Bu isim karşıma ilk
çıktığında “Dünden Bugüne Konya Oturakları” isimli kitabı hazırlıyordum. Fuat (Önder)
abi bahsetmişti ve söz konusu kitapta yayımlamıştım.
Fuat Önder, yeni nesil pek
bilmese de eski dostlar çok iyi bilirler; 19 Mayıs İlkokulu’nun müdürüydü ve
aynı zamanda folklor uzmanıdır. Fuat abiyle ilgili bir gün geniş bir yazı yazmalıyım.
Konya oturaklarıyla ilgili
araştırmalarım sırasında kent merkezindeki oturaklarla kırsal kesimdeki
oturakların arasındaki farklılıkları görmüş ve ayırma ihtiyacı hissetmiştim. Şehirde
yaşayan kent soyluların eğitim, kültür ve hayata bakış açıları doğal olarak daha
farklı olduğu için elbette ki kent merkezindeki oturaklarla, kırsal kesim oturakları
arasında farklılıklar olması doğaldır.
Merkez oturaklarında
eğitim ve kültür seviyesi yüksek hatta yaş olarak da daha dingin yaşlardaki
insanların oturakları daha sakin ve daha kültür ağırlıklı olacağı aşikardır.
Merhum babam Mazhar Sakman’ın bana aktardıklarına göre “büyüklerin yanında
değil içki sigara bile içilmemektedir” ayrıca oyuncu kadınlara “kimse kaşını kaldırıp
bakmamaktadır.” Erkeklerin oynaması da çok hoş karşılanmamaktadır.
Kırsal kesimdeki
oturaklarda ise gençlerin yoğun olması nedeniyle olsa gerektir ki oyunlar
oynanmaktadır. Hatta merkezde olmayan veya çok nadir olan taklit vs. gibi
faaliyetler “hafiflik” olarak görülmüştür.
Maymatçı Gılis’in asıl
ismi Süleyman Erol’dur ve İsmil oturaklarını yaşadığı dönemde şenlendirmiş,
İsmil’in Nasreddin Hocası olarak görülmüştür. Gılis ile ilgili geniş bilgi
Murat Yaylacı kardeşimizin hazırlamış olduğu “Hatırda Kalanlar İsmil” isimli
kitapta mevcuttur. Kitap Dünyası tarafından yayımlanan kitabın ikinci baskısı satışa sunulmuştur.
Bu tür kitapları bendeniz yerel tarih veya kişisel tarih açısından çok önemsiyorum. İsmil’in sosyal yaşantısından örnekler sunan kitap önemli bir kaynak olmalıdır. Esasen Ova köyleri Konya oturakları açısından da önemlidir. Geçmiş dönemlerde, şehirden köylere gelin verildiği günlerde, Ova köylerinin zenginliği dillere destandır ve tabii ki de oturakları… Günlerce düzenlenen bu oturakların maddi açıdan da oldukça külfetli olacağı bellidir. İsmil, Karakaya, Sakyatan, Çumra, Obruk gibi yerler, oturaklara ev sahipliği yaparken zenginliklerini de sergilemişlerdir.
Gerek Murat Yaylacı ve
gerekse İbrahim Küçükdoğru dostlarımızın verdiği bilgiler ışığında Maymatçı,
yörede güldüren, komik işler yapan, yani bir anlamda şovmen insanlara verilen
bir isimdir. Maymatçı, haybatçı sözünün galat hali de olabilir ki haybatçı;
abartan, kuru gürültücü anlamlarında kullanılmaktadır. Gılis ise kökeni ile
ilgili olabilir; çünkü ailesi Kilistra’dan buraya göç etmiştir. Konya’da,
Kilistra’ya Gilisıra denilmektedir. Buradan yola çıkarak Gilisıralı’nın zamanla
Gılis’e dönmüş olması muhtemeldir.
İsmil’de düzenlenen
oturaklarda kaşık çalmasının yanı sıra sesinin güzelliğinden dolayı da türküler
okumaktadır. Murat Yaylacı, Gılis ile ilgili olarak Youtube iki paylaşım
yapmıştır, yerel kültüre sahip çıkmasından dolayı İbrahim Küçükdoğru ile birlikte
kendisine Konya kültürü adına teşekkür ederim.
Henüz stand-up kelimesinin
bile hayatımıza girmediği yıllarda Konya oturaklarında şov yapılması, ilk
stan-upların Konya oturaklarında yapıldığına dair bir ip ucu olabilir diye düşünüyorum.
Çumra’da Corruk lakaplı bir insanımızın da oturaklarda şov yapması bize bunu
düşündürmektedir. Ayrıca Mazhar Sakman’dan dinlemiştim; yerel kanun
sanatçılarımızdan Veli Ağa’nın cebinde ne ararsanız bulunurmuş. Yaz kış
çıkarmadığı avcı yeleğinin ceplerinde firketeden tutunuz, hanımların kullandığı
saç tokalarına kadar sanki bir aktar dükkânı gibi çeşit çeşit… Bir punduna
getirip Veli Ağa’yı gençlerin yatırıp ceplerini boşaltıp güldükleri bize
aktarılanlar arasındadır.
Son döneme damgasını
vurmuş olan Ahmet Özdemir, müzisyen kimliğinin yanı sıra müthiş bir şovmendir. Yaptıkları
şakalar, taklitler şehrin hafızasında daha çok tazedir. Unutulmazlar arasına
ismini yazdırdığı süreçte, oturaklarda yükselen ünü daha sonra düğünlere ve
televizyonlara kadar uzanırken tüm ülkenin tanıdığı müzisyen ve şovmen olarak
hafızalarımıza kazınmıştır.
Bu tür eğlenceler Konya
oturaklarının da bir başka yönüne işaret ederken ilk stand-upların oturaklarda
başladığı yönündeki düşüncelerimizi de güçlendirmektedir.
TAHİR SAKMAN
13 Şubat, 2024
İKİ KAYIT BİR HATIRA
Mazhar Sakman, Çuhacıoğlu Peşrevi-Sandıklı dinlemek için tıklayınız...
Mazhar Sakman, Bülbül-Çubuk benim tel benim dinlemek için tıklayınız...
Mazhar Sakman ve Abidin Özlüoğlu birlikte... |
İKİ KAYIT BİR HATIRA
Geçtiğimiz günlerde iki tane
ses kaydı yolladı İsmilli dostlardan İbrahim Küçükdoğru… Anlattığına göre
kayıtlar 1976 yılında İsmil’de düzenlenen bir Konya oturağında yapılmış.
İbrahim Bey’in babası tarafından yapılan bu kayıtların bana ulaşan ilkinde
Çuhacıoğlu Peşrevi ile Sandıklı türküleri yer alırken, ikinci kayıtta sözleri
Âşık Şem’i’ye ait olan “Bülbül” koşması ile “Çubuk benim tel benim” isimli
türkü yer alıyor. Belirtilen tarihte Mazhar Sakman 66 yaşındadır. Kaydı
dinlerken bunu göz önünde bulundurursak, Koca Usta’nın performansı hakkında da
fikir sahibi olmuş oluruz.
Çuhacıoğlu Peşrevi klasik
anlamda bir peşrev olmamasına rağmen bu isimle anılmış ve Konya oturaklarına
bir girizgâh ve vokal enstrümantal başlangıç müziği olarak, Konya oturaklarının
günümüzdeki uzantısı olan barana gecelerinde de yaşatılmaktadır. Bu gelenek
asırlardır hiç değişmemiştir. Peşrevin notasını yazan Sakman, 11 Mart 1963
tarihinde Konya’da, Şehir Postası gazetesinde yayımlamıştır.
Kayıtta, Bülbül türküsünün
sözleri çok net anlaşılmasa da biliyoruz ki Mazhar Sakman bu türküyü Şem’i'nin
sözleriyle okumaktadır. Bülbül’ü, Konyalıların pek de alışık olmadığı sözlerle
okurken merhum babam Mazhar Sakman ona cümbüşle merhum Abidin Özlüoğlu eşlik
ediyor. Menteşeli türküsünü yaktığı
söylenen Alim Hoca’nın torunu olan Abidin amca bizim Sarıyakup’taki bağ
evimizde de komşuydu. Çiçekçi Camisi’nden Mengeneye doğru döndüğünüz zaman
İlyas’ın Kavakları'na varmadan yani Mengene Caddesi’ne çıkmadan sol taraftaki
kerpiç, bahçeli bir evde otururdu. Aynı zamanda askerlikte de bandoda birlikte
çalan bu iki arkadaş sonraki yıllarda da uzun zaman birlikte çalmışlardır.
Avcının Mevlüt ile birlikte bir ekip oluşturmuşlar ve Konya oturaklarının
vazgeçilmez sesleri olmuşlardır.
Abidin amca iki dizinin
üstünde oturur ve saatlerce yerinden kıpırdamaz bir derviş teslimiyetiyle, Konya
türkülerinin coşkun nağmelerine ayak uydurup oturduğu yerde Konya tabiriyle
uğunurdu.
Bülbül türküsünün sözlerini
babam ısrarla Âşık Şem’i’nin sözleriyle okurdu ve aslının böyle olduğunda ısrar
ederdi. Konya’nın en önemli âşıklarından olan Âşık Şem’i’nin ölmeden önce son
olarak bu koşmayı söylediğini anlatırdı babam Mazhar Sakman. Günümüzde okunan
Bülbül’ün babamın okuduğu Bülbül ile uzaktan yakından alakasının olmadığını da
söylemeliyim. Sözleri arasında her ne kadar Şem’i’ye ait olan birkaç mısraı
barındırsa da kelimelerin galat hâli hemen göze çarpmaktadır. Bu koşma, Mazhar
Sakman’ın okuduğu haliyle şöyle:
BÜLBÜLDEN BİR NİDA GELDİ
GÜLLERE (BÜLBÜL)
(Hey hey) Bülbülden bir
nida geldi güllere (hey hey)
Sefasın sürmeden geçti gidiyor
(a bülbül bülbül bülbül hey)
Üftâdeler
yalın ayak yollara (hey hey)
Ağlayı ağlayı
düştü gidiyor (a bülbül bülbül bülbül hey)
(Hey hey) Bahar eyyamında
bülbül sesinden (hey hey)
Çıkarmış perçemin fino fesinden (a bülbül bülbül bülbül hey)
Eyvah gönül kuşu can kafesinden (hey
hey)
Pervaz edip uçtu uçtu gidiyor
(a bülbül bülbül bülbül hey)
(Hey hey) Yiğitlik bâbında
beysin paşasın (hey hey)
Mevlâm ömür virsin binler
yaşasın (a bülbül bülbül bülbül hey)
Gelin ey bi-vefâ helâllaşasın
(hey hey)
Şem’i ecel câmın içti gidiyor
(a bülbül bülbül bülbül hey)
1783-1839 yılları arasında
şehrimizde yaşayan ünlü Âşık Şem’i, yaşadığı yıllarda büyük üne kavuşmuş; muamma
düzme ve çözmede büyük hünere sahip bir âşığımızdır. Döneminde bütün âşıkları
mat etmiş ve padişah III. Selim’in huzurunda saz çalıp, şiir okuma mutluluğuna
da erişmiş ve ihsan olarak kendisine Konya Subaşılığı verilmiştir. Bu yönüyle
de şehrin ilk belediye başkanlarındandır. Mezarı Mevlâna Müzesi’nin yan
tarafındadır.
“Erenler dünyaya gelmezden
önce/ Bir ezan okundu sadası nerde” diye başlayan muammasını hiçbir âşığın
çözemediği Şem’i’nin talebesi olan Silleli Sururi de divan şairleri arasındaki
yerini almıştır.
Türkünün notası Mazhar
Sakman tarafından yazılarak Konya’da, 30 Mart 1963 tarihinde Şehir Postası
gazetesinde yayımlanmıştır.
Bana aktarılan bilgiler,
İsmil’deki oturakta; o gün, Feyzi Halıcı, üst düzey askerler, mülki erkândan ve
eşraftan kimseler olduğu şeklindedir ve ayrıca oturakta dört tane de hanım
olduğundan söz edilmiştir. O yıllarda ismi çok duyulan “Maymatçı Gılis” lakaplı
Süleyman Erol da kaşıkla eşlik etmektedir.
Bende babamın 100’e yakın
türkünün ses kaydı var, teknik sorunları çözebilirsen tüm bu türkülerin
kayıtlarını ve türküler hakkında naçizane bilgilerimi zaman zaman yayımlamayı
düşünüyorum. Bu sayede türkülerimizin sesi geleceğe uzanan bir yolda, ecdadın
bize bıraktığı en büyük mirası olarak yaşamaya devam etmesine küçük bir katkımın
olacağını umuyorum.
TAHİR SAKMAN
10 Şubat, 2024
İKİ DURNAM GELMİŞ AKLI GARELİ (DURNALAR)
İKİ DURNAM GELMİŞ AKLI
GARELİ (DURNALAR)
Konya oturak repertuvarı
aynı zamanda Konya türkü repertuvarıdır. Bir başka ifadeyle oturaklarda yaşamayan
türkü şehirde de yaşamamıştır. Konya oturaklarında çok önemli bir yere sahip
olan Durnalar (Turnalar) türkümüz de bunlardan bir tanesidir.
Halk kültürümüzde turnaların
(flamingo) önemli bir yeri vardır ve bundan da Konya elbette etkilenmiştir. Baharda
ülkemize göç eden bu uzun bacaklı iri kuşlara görünüşte aleni bir kutsiyet
izafe edilmemesine rağmen yine de “mübarek bir hayvan” olarak görülür. Genellikle sazlık alanlarda yaşayan turnalar
göç etmesinden olsa gerek, yardan / sıladan haber getiren ve hasreti sembolize
etmesinin yanı sıra; özgürlük, güzellik, bolluk, bereket simgesi olarak da kabul
edilir. Eşlerine olan sadakati ve vefaları nedeniyle de sadece ülkemizde değil
birçok ülkenin halk kültüründe de yer etmiştir.
Türkü; Konya oturaklarının
vazgeçilmezleri arasındadır ve en çok okunan türkülerimizden bir tanesidir. Yanık
ezgisi insanların yüreğine işlerken belki de dinleyenler; turnaların türkünün
nağmelerinden çıkıp yardan kokular saçmasını beklemiş olmalıdır. Belki bir
yavuklu belki bir asker yolu belki de gurbete giden bir yakınından haber
gözlemiş olmalıdır.
Merhum babam Mazhar Sakman
bu türküyü çok yanık okurdu… Youtube’de gözüme çarptı Murat Yaylacı isimli bir
arkadaşımız paylaşmış. Video’nun sonunda kaydı aldığı İbrahim Küçükdoğru’ya da teşekkür
ediyor.
İbrahim Bey İsmilli…
Elinde birkaç kayıt olduğundan bana da bahsetmiş ve bir kısmını benimle
paylaşmıştı. Babası, oturaklara meraklı bir adammış ve babamla da iyi dost
olduklarını da anlattı. Kayıtlar 1976 yılında İsmil’de düzenlenen bir oturakta yapılmış.
Cümbüş çalan merhum Abidin Özlüoğlu olmalıdır. Babam bu tarihte 66 yaşındadır
ve yaşına göre de oldukça iyi okumaktadır. Bende turnaların kaydı var ama bu
kayıt yoktu. Murat Yaylacı ile İbrahim Küçükdoğru’ya teşekkür ediyorum.
Video kapağında yer alan
fotoğraf ise oaha önceki yıllarda çekilmiştir ve fotoğrafın aslı bendedir. Fotoğraf;
Sarıyakup Caddesi’nde, nice oturağa şahitlik etmiş olan bağ evimizde çekilmiştir.
Türkünün notasını da yazan
babam, 13 Mart 1963 yılında Konya’da, Şehir Postası gazetesinde
yayımlamıştır.
TAHİR SAKMAN
07 Şubat, 2024
SESİMİ DUYAN VAR MI?
SESİMİ DUYAN VAR MI?
Sadakayi ulufiyye farkıyye
yatmış: 889.61 TL...
Şimdi bu parayla
Almanya'ya tatile gitsem beni kıskanırlar mı?
Yok, kıskandırmayayım
adamları, bize yakışmaz otur oturduğun yerde Tahir!
Bedava otobüse bin...
Kültür Park'ta güneş bedava, bank bedava... sonra ucuz ekmek kuyruğuna gir, iki
ekmek al, bedava otobüse bin, doğru eve...
Şairin dediği gibi;
/Bedava yaşıyoruz bedava
Hava bedava bulut bedava/
Devam ediyor merhum Orhan
Veli: /Acı su bedava/
Bu arada acı su bedava
değil artık; 12. ayda ödediğim su faturası ki bu da çok yüksekti, 8 ton sarfiyata
165 TL… bu ay gelen su faturası ise sarfiyat aynı olmasına rağmen 190 TL… yani
iki ayda 25 TL zam… artık sudan ucuz da diyemiyoruz…
Neyse, benim elimde 889,61
TL var nasılsa… “Bunu bulamayan da var(!)” deyip bulamayan insanları görmezden gelme
bencilliğine mi kapılayım yoksa şükürsüzlerden(!) olup sesimi mi yükselteyim?
Sesimi duyan var mı?
TAHİR SAKMAN
04.17 SESİMİZİ DUYAN VAR MI?
04.17 SESİMİZİ DUYAN VAR
MI?
İstesek de istemesek de
çoğu kez siyasetin göbeğine dalıyoruz… Çünkü, hayatımıza istesek de istemesek
de bir şekilde etki edip şekillendiriyorlar ve siyaseti şekillendirenin de
oylarımızla bizlerin olduğunu hatırımızdan çıkarmadan eklemeliyim.
Sonra “şikâyet mi ediyoruz
dediniz?” Haşa, ne haddimize…
Dün ilk defa ucuz ekmek
kuyruğuna girdim… aslında nasıl bir haleti ruhiye olduğunu anlamak istedim. İnsanlar
7 lira olan ekmeği 5 liraya almak için kuyruğa giriyorlardı. 2 lira az gibi
görünse de çok ekmek tüketen bir şehrin çocuğu olarak aylık bazda gelirlerimizi
de hesaba katarsak ciddi bir rakam ortaya çıkıyor veya bu hesabı yapmak zorunda
kalıyoruz çoğu zaman.
Kuyrukta kendi kendime
mırıldandım: “Oy verme kuyruğu…” veya “Oy, verme kuyruğu!..” artık nasıl
isterseniz öyle algılayabilirsiniz: “Şu hayat pahalılığında ucuz ekmek
veriyorlar, Allah razı olsun! Veya “hayatı böyle pahalandırıp bizi ucuz ekmek
kuyruklarına sokmaya mecbur ediyorlar…” Hepsi bakış açısı, hepsi siyasi
görüşünüze veya hayatı nasıl kabullendiğinizle alakalı… Tabii ortada bir de gerçek var!
Nasılsa sesinizi duyan yok…
duyan da zaten duymak istediği gibi duyduğu için hiç sorun yok… Sorun; belki de
bizdedir…
Dün deprem felaketinin
1. yıl dönümüydü… insanlar ayakta; “sesimizi duyan var mı?”
Sadece onlar mı ayakta
olan ve feryat eden; emekliler başta olmak üzere asgari ücretle yaşamaya
çalışanlar, işsizler, dul ve yetimler ve daha birçok kesim; üretenler bir ayrı tüketenler bir ayrı... üretimden vazgeçenler, üretemeyenler, tüketemeyenler...
Sesimizi duyan var mı?
04.17… deprem bölgesindeki
insan hikâyeleri yürek yakıyor. Üzerinden bir yıl geçmesine rağmen çözülemeyen
onlarca sorun. Çadırlarda ve konteynırlarda verilen yaşam mücadeleleri…
Sesimizi duyan…
Canhıraş feryatların
geceyi böldüğü… acının fotoğrafları…
Sesimizi…
Bir de bize hiç yakışmayan
rant iddiaları…
Ses…
Galiba “avazeyi bu âleme Davut
gibi salsak da korkarım baki kalan bu kubbede bir acı seda olacak…”
04.17… Sesimizi duyan
var mı?
TAHİR SAKMAN
05 Şubat, 2024
BİR HAYAT YETMEZ (Dİ)
BİR HAYAT YETMEZ (Dİ)
Anarşist ruhum kimseye baş
eğdirmediğinden dolayı (çok şükür) hep yalnızdım, kimseye diyet borcum da
olmadı. Eğilmedim... Başım Takkeli gibi hep dik durdu, alnım Loras gibi açık...
Gözlerim Meram Çayı gibi aksa da yüreğim Konya Ovası'nı örten sarı başaklar
gibi umut doluydu; Kızlar Kayası şahidimdir... (Bu paragrafı bugün bir dosta
yazdım.)
Ne zamandır yazmıyorum…
ülkemde olan işlere bakıp bakıp ağlasam mı gülsem mi bilemiyorum ama bildiğim;
içimin hüzünle dolduğudur…
Vatandaşı hiçe sayan
siyasi söylemler, hayat pahalılığı, ezilenler… sanırım en çok da ezilenler
mutlu; sıkılmış üzüm gibi mutlular (mı?) … Hayata şarap olmadan mı göçüp
gideceğiz diyemiyorum çünkü o kadar sıkıldıktan sonra… eminim; üzüm olsaydım
iyi şarap olurdum, başımın döndüğü belki bundandır…
Dünya dönüyor; Tahir dönmüş
çok mu? Ah vertigo diyorum, döndür bakalım nereye kadar…
Klasik Batı Müziği
dinliyorum bu aralar, en çok da Vivaldi… eski dostlar gibiyiz sanki su damlaları
arasında gidip geliyorum… bir yanım Meram Çayı… ah o çaya gözlerimi akıtmıştım,
şimdi maviye boyanmış beton bir havuz… boyalı ölülerin dünyasına açılan kapıları çakar gibi ruhuma sokuluyor yumruklar…
Derviş Ozan’ı hatırlıyorum
sıkça bu aralar… Oysa maziye çoktan gömmüştüm ben onu:
BİR HAYAT YETMEZ
Bir giz var içimde nicedir
saklı
Kıpır kıpır bir şey
çözemediğim
Düş onunla güzel gerçek
yasaklı
Gün ışıdığında sezemediğim
Yaşanmaya hasret nice
duygular
Bir hayat yetmez ki kaçtı
uykular
Ağıtlar düzerek ağlaşır
sular
Bir avuç yeşile
bezemediğim
Arzularım güne tutsak mı
şimdi
Peki ordaki ben söyleyin
kimdi
Belki de bir masal belki
resimdi
Elimde fırçayla
gezemediğim
Tatmadım doymadım neydi ki
o an
Yaşamadım desem acımaz
zaman
İçimde heyecan hey Derviş
Ozan
Bir türlü başını
ezemediğim
Bir hayat yetmezdi elbet…
ama şimdilik bununla idare edeceğiz; sevgiyle ve içimizdeki volkanlarla…
TAHİR SAKMAN
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)