FOLKLOR VE AYIP

Konya türkülerinin önemli kaynak kişilerinden merhum Mazhar Sakman... Fotoğraf: Süleyman Şenel.

 

FOLKLOR VE AYIP
 
Folklorda ayıp olmaz… Bizler bunun okulunu okumadık, herhangi bir eğitimini de almadık ama ilk öğrendiğimiz şeydi…
 
Yıllar yılı amatörce ama profesyonel heyecanlarla derlemeler yapmaya çalıştık, fotoğraflar çektik, kayıtlar yaptık ve yaptıklarımızı toplumla paylaşma gereği duyduk ve ne duyduysak onu yazdık… Tüm bunları yapmak için bırakın para kazanmayı; cebimizden harcadık, zamanımızdan harcadık, ömrümüzden harcadık… Ve asla gocunmadık…
 
Ne unvanımız oldu ne titrimiz… bunların peşinde de koşmadık zaten amacımız şehir kültürüne Türk folkloruna bir parça olsun hizmet etmekti…
 
Konya türkü kültürünün enteresan bir yapısı vardır ve bu kültürün kaynağı da Konya oturaklarıdır. Oturaklarda yaşayan türkülerimiz günümüze intikal ederken elbette değişimlerden geçmiştir. Oturakta, türkü metinlerinin ortama göre okunması solistin inisiyatifinde olmuştur; ortama göre bazen bazı güfteler okunmamıştır ama bu güftelerin yok sayıldığı anlamını çıkarmaz aksine kıvrak ince bir zekâyı gösterir. Özellikle düğün çetnevir gibi özel toplantılarda bu her zaman böyle olmuştur. Halka açık olan yerlerde elbette bazı sözlerin okunmaması doğaldır.
 
Ancak bu kayıtları deşifre edip yazıya geçirirken, derlemecinin duyduğu gibi yazma zorunluluğu vardır ve bu bir anlamda derlemenin ilk şartıdır. Eğer “bu ayıp, bu günah” gibi düşüncelerle kendinizi sınırlarsanız Molla Kasım’dan bir farkınız kalmayacağı gibi yaptığınız iş derleme olmaktan çıkar. O zaman oturursunuz, masa başında size uyan sözler yazar yayımlarsınız ki o zaman da derlemenin bir anlamı kalmaz. Bırakın derlemeciyi hiçbir kimsenin türkü metinlerini değiştirmeye yetkisi yoktur.
 
Konya oturakları, üzerinde en çok tartışılan ve çoğu zaman üzeri örtülmeye çalışılan bir geleneğimizdir. Ve bu şehrin muhafazakâr yapısı yanında ortaya çıkan bir başka Konya’nın önemli bir müzik etkinliğidir. Oturakları, oturaklarda okunan türkülerimizi yok sayarsanız bu şehri anlamanız oldukça zorlaşacaktır. Konya oturakları ve türkülerine bu yüzle bakanlar elbette bundan rahatsız olacaklardır ve bu her zaman da böyle olmuştur. Oysa tüm bunlar folklorumuzun eşi olmayan verileridir.
 
Derlemeler, herhangi bir anlayışa göre yapılmaz… Bunun aksi, halkın söylediğine sansür uygulamak olur. Bu türküler ki bizim ecdadımızın söylediği türkülerdir; şehrin havasıdır, suyudur, bu toprağın sesidir bu türküler… Aksini yapmaya kalkarsanız; bunun adı, türkülerimize ihanetle eş anlamlı olacaktır.
 
Merhum babam, annesinden ve ninesinden türkü geçtiğini iftiharla söylerdi. Belki sizin dedeniz söylememiş olabilir ama bizim gibi Konyalılar söylemiştir; dedem söylemiştir, babam söylemiştir ötesi babaannem söylemiştir, babamın ninesi söylemiştir. Abim Vedat Sakman da zaman zaman söylemektedir. Ve ben de gücüm yettiğince söyleyemesem de derlemeler yapmaya ve duyduğum gibi yayımlamaya devam edeceğim…
 
Folklorda ayıp olmaz, asıl ayıp; türkü metinleri üzerine sansür uygulamaya kalkmakla olacaktır…
 
TAHİR SAKMAN