BAŞ OLMADIKLAR BURADA MISINIZ? MAZHAR SAKMAN TÜRKÜ HAZİNESİ 12 KARABİBER AŞ OLMAZ (KARABİBER)

 

BAŞ OLMADIKLAR BURADA MISINIZ?

MAZHAR SAKMAN TÜRKÜ HAZİNESİ 12 KARABİBER AŞ OLMAZ (KARABİBER)
 
Bunca yıldır millilerle haşır neşirim…
 
Konya’da, Konya türkülerine verilen isimdir, milli… Çocukluğumdan beri millilerle iç içeyim… Eskiden müzisyenler arasında yerel türkülerimizi çalıp söyleyenlere de “millici” denilirdi… Merhum Sakman millici olmasının yanı sıra sanat müziği eserlerini de icra ederdi. Gazinolarda fasıl açtığı dönemlerde yaylı tamburuyla eşlik ederdi eserlere…O çok yönlü bir sanatçımızdı.
 
Konya türkülerinin çalıp söylenmesinde en önemli tavırlar arasında kanun sanatçısı Gökmen Hasan Hüseyin Ağa’nın tavrıdır ve buna Gökmen usulü / ekolü denilmektedir. Sille usulü de önemli tavırlarımız arasındadır. Aslında yapı ustası olan Gökmen Hasan Hüseyin Ağa, iri yarı bir adamdır ve o kocaman elleriyle kanun çalarken ustalığıyla herkesin hayranlığını kazanan bir sanatçımızdır. Mezarı, Hacı Fettah Mezarlığı’ndadır.
 
“Eremedim vefasına dünyanın
Bülbül konmuş sarayına Konya’nın”
 
Bir diğer adıyla “Aksaray Develisi” diye de bilinen türküyü onun yaktığını söylerdi merhum Sakman… Kesik İnce Çayır türküsünün serbest usullü kısmında (Kaymakam Kızı) müziğin sustuğu ve es verildiği bir kısım vardır; buradaki esi, türkünün hikâyesinde geçen vali yaverini (Kaymakam) anma maksadıyla Gökmen Hasan Hüseyin Ağa’nın koyduğu söylenmektedir. Başka hiçbir türküde böyle bir saygı duruşu diyebileceğimiz bir bölüm yoktur; Konya türküsü hariç… (Kesik Çayır türküsünün hikâyesini ilerleyen bir zaman diliminde sizlerle de paylaşmayı umuyorum.)  
 
Mazhar Sakman, Konya Öğretmen Okulu’nda yatılı okurken geceleri okuldan kaçıp Gökmen Hasan Hüseyin Ağa’nın da bulunduğu oturaklara gidermiş. Ve bir gün Gökmen Ağa, Sakman’a bakıp “Sarı oğlan da iyi saz çalacak” dediğini babamdan dinlemiştim. O dönemin oturaklarında saygı ve edep ön plandadır. Mazhar Sakman, büyüklerin yanında sigara içmemek için dışarı çıktığını anlatırdı…  
 
Doğal olarak; Çopur İsmail, Gökmen Hasan Hüseyin Ağa, Mühürcünün Tahir gibi ustaların meclisinde çalıp söylemiş olan Sakman da onların geleneğini devam ettirmiştir… Eski kayıtları dinlerken bir şeyi çok bariz bir şekilde tespit ettim:
 
Her ne kadar Sakman, Gökmen usulünü devam ettirse de tavrındaki farklılıklar hemen göze çarpmaktadır.   
 
Malum türkülerimiz oturak türküleridir, oturaklarda vücut bulmuş oradan günümüze intikal etmiştir… Nereden geldiği bilinmez bir anlayışla türkülerimiz günümüzde oldukça hızlı çalınmaktadır. Bu da türkülerimizdeki ince nağmelerin kaybolmasına neden olmaktadır. Ezgiyi duymanız, hissetmeniz zorlaşmaktadır. Türküde verilmek istenen duygular kaybolmaktadır. Sakman’ın birlikte çaldığı müzisyenleri zaman zaman uyararak “Peşinizden atlı mı kovalıyor, yavaş” dediğine sıkça şahit olmuş biriyim.
 
Sakman’ın kayıtlarını dinlerken ustalarından öğrendiği gibi türküleri daha ağır ve sakin çaldığı görülmekle birlikte yorum kattığı ve kendi ekolünü geliştirdiğini de söylemek doğru bir tespit olacaktır… Çiftleme tezgene (tezene) atarken sazından dökülen nağmelere kulağınızı kapatmak ne mümkün…
 
Bastığı her perdenin hissiyatını yüreğinde hissetmeden parmağını kaldırmayan bir sanatçıydı o… Çaldığı her nota; yüreğinden dökülen bir parçanın feryadıydı sanki…
 
Paylaştığımız Karabiber türküsünün sözlerinde yine Konyalının ruh halini görmek de çok zor değil:
 
Karabiber aş olmaz
Bundan ince kaş olmaz
Bundan ince kaş olsa
Huvardalar [hovardalar] baş olmaz
 
Ay doğar ensesine
Uyandım yâr sesine
Konya’da üç güzel
Huvardanın nesine
 
Bir başka dörtlükte de şöyle diyor:
 
Karabiber aş m’olur
Bundan ince kaş m’olur
Bundan ince kaş olsa
Konyalılar baş m’olur
 
Baş olmadığımız(!) galiba bundandır…
 
Baş olmazın; Konya ağzında en kısa şekliyle zapt edilemez, baş edemeyiz, tutulamaz anlamlarını taşıdığını söylemeye gerek var mı, Konyalılar?  
 
Sahi kaç kişi kaldık? Baş olmadıklar, burada mısınız?..
 
TAHİR SAKMAN